ΠΟ. ΦΥ. ΖΩ.: Η Αλήθεια πίσω από τα Δελφινάρια

«Κανένα ενυδρείο, κανένα δελφινάριο, όσο μεγάλο κι αν είναι, δεν μπορεί να μιμηθεί έστω και στο ελάχιστο τις συνθήκες στη θάλασσα, και κανένα δελφίνι που ζει σε ενυδρείο δεν μπορεί να χαρακτηριστεί φυσιολογικό». Jacques Yves Cousteau

Η παρουσία αιχμάλωτων δελφινιών και θαλάσσιων λιονταριών σε τσιμεντένια κλουβιά δεν μπορεί να είναι αποδεκτή. Ακόμα και οι καλύτερες εγκαταστάσεις αδυνατούν να μιμηθούν το φυσικό περιβάλλον των ζώων και είναι ασφυκτικά μικρές, αν λάβουμε υπόψη μας τις αποστάσεις που υπό κανονικές συνθήκες καλύπτει ένα δελφίνι σε μία μέρα. Δορυφορική παρακολούθηση έχει δείξει ότι μπορούν να διανύσουν μέχρι και 40 μίλια ημερησίως. Σε φυσικές συνθήκες, τα δελφίνια περνούν μόνο 10% του χρόνου τους στην επιφάνεια του νερού, ενώ στις τεχνητές δεξαμενές είναι αναγκασμένα να περνούν ένα μεγάλο μέρος του χρόνου τους στην επιφάνεια του νερού, γεγονός που προκαλεί προβλήματα στην υγεία τους. Σε συνθήκες αιχμαλωσίας, τα ζώα είναι επιρρεπή σε ασθένειες και συνεχή ψυχολογική πίεση. Μειώνεται ο μέσος όρος ζωής και η ποιότητα της ζωής τους υποβαθμίζεται σε μεγάλο βαθμό.

Για να διατηρείται καθαρό το νερό των δεξαμενών προστίθενται χημικές ουσίες που καθιστούν αδύνατη την παρουσία φυτών ή ζωντανών ψαριών και προκαλούν ερεθισμούς και πληγές στο δέρμα των δελφινιών. Τα δελφινάρια δεν μπορούν να προσφέρουν το χώρο, τα κοινωνικά δίκτυα και τις φυσικές συνθήκες που χρειάζονται τα ζώα, με αποτέλεσμα να υποφέρουν, να εξαντλούνται από τις συνθήκες αιχμαλωσίας και να πεθαίνουν πρόωρα. Τα ποσοστά θνησιμότητας και η αφύσικη συμπεριφορά των αιχμάλωτων δελφινιών, αποδεικνύουν ότι η έλλειψη ερεθισμάτων τους προκαλεί τρομερό στρες. Το κολύμπι αδιάκοπα σε κύκλους είναι μία μόνο ένδειξη της πλήξης και του ψυχολογικού άγχους.

Η Dr Betsy Smith μία από τους ιδρυτές της δελφινοθεραπείας, δηλώνει: «Στο επίκεντρο όλων αυτών των προγραμμάτων θεραπείας είναι η εκμετάλλευση ευάλωτων ατόμων και ευάλωτων δελφινιών».

Επισκέψεις σχολείων σε τέτοια πάρκα και ζωολογικούς κήπους δεν έχουν κανένα εκπαιδευτικό χαρακτήρα. Η πλειοψηφία των ζώων σε αιχμαλωσία που χρησιμοποιούνται σε τέτοιου είδους παραστάσεις, προσφέρουν περισσότερο διασκέδαση στους θεατές και ελάχιστες πληροφορίες σχετικά με την καταγωγή, τη βιολογία, την οικολογία και τη διατήρηση των ζώων, εμφανίζοντάς τα σε αφύσικες συνθήκες να κάνουν κόλπα για το κοινό. Αντί να παρέχουν εκπαίδευση, τα προγράμματα αυτά διδάσκουν το κοινό ότι είναι αποδεκτό να κρατάμε άγρια ζώα σε αιχμαλωσία για τη δική μας διασκέδαση. Στον 21ο αιώνα με τόσο εξελιγμένη τεχνολογία, υπάρχουν άπειροι τρόποι για να γνωρίσουμε τα ζώα και να μάθουμε για τη ζωή τους. Όσοι πραγματικά ενδιαφέρονται για την ευημερία των ζώων θα πρέπει να βοηθήσουν για τη διατήρηση του φυσικού τους περιβάλλοντος και να στηρίξουν τις οργανώσεις που αγωνίζονται για τα ζώα και το περιβάλλον.

Τα θεάματα με «καλλιτέχνες» δελφίνια, όπως και εκείνα με την αρκούδα-χορεύτρια ανήκουν στο παρελθόν. Η αιχμαλωσία παραγνωρίζει ότι τα δελφίνια και τα θαλάσσια λιοντάρια είναι συναισθανόμενα όντα. Έχουν ανεπτυγμένη νοημοσύνη, συναισθήματα, περίπλοκες διανοητικές και συναισθηματικές δυνατότητες, πολυσύνθετο εγκέφαλο, και κοινωνική συμπεριφορά. Παρά τους ισχυρισμούς για εκπαιδευτικό χαρακτήρα των παραστάσεων, η παρουσία δελφινιών και θαλάσσιων λιονταριών σε ζωολογικούς κήπους, διαιωνίζει στα παιδιά την ιδέα ότι η αιχμαλωσία των ζώων είναι επιτρεπτή για τη δική μας ψυχαγωγία. Η αιχμαλωσία των ζώων αυτών και η δημόσια έκθεσή τους συμβάλλει στην έννοια του ζώου ως αντικείμενο για την κάλυψη των ψυχαγωγικών αναγκών των συμπολιτών μας.

Για χιλιάδες χρόνια, τα δελφίνια έχουν αποτελέσει θέμα ιστορικών αναφορών πολλών λαών ξεκινώντας από τη Μινωική Κρήτη μέχρι σήμερα. Τις τελευταίες δεκαετίες, η αναπτυγμένη νοημοσύνη τους, η κοινωνικότητά τους, η πολύπλοκη μεταξύ τους επικοινωνία, ο αλτρουϊσμός τους, η κοινωνική τους συμπεριφορά έχουν αποτελέσει αντικείμενο πολυάριθμων μελετών. Τα δελφίνια είναι θηλαστικά και έχουν συνείδηση, συναισθήματα, μνήμη, αισθάνονται πόνο, χρησιμοποιούν εργαλεία, έχουν περίπλοκες διανοητικές και συναισθηματικές δυνατότητες, πολυσύνθετο εγκέφαλο, σκέφτονται για το μέλλον, αναγνωρίζουν τον εαυτό τους στον καθρέφτη, δημιουργούν ισχυρούς δεσμούς με άλλα άτομα του είδους τους και έχουν κοινωνική συνοχή. Έχουν διαφορετικές προσωπικότητες, ισχυρή αίσθηση του «εγώ» και μπορούν να σκεφτούν το μέλλον. Έχει επίσης καταστεί σαφές ότι είναι «πολιτιστικά» ζώα, πράγμα που σημαίνει ότι νέες μορφές συμπεριφοράς, μπορεί γρήγορα να αντιγράψει το ένα δελφίνι από τον άλλο.

Εδώ και κάποιο διάστημα, το Αττικό Πάρκο φιλοξενεί δελφίνια και θαλάσσια λιοντάρια με σκοπό την έκθεση των ζώων αυτών αλλά και τη διεξαγωγή παραστάσεων για το κοινό.

Τα δελφινάρια δεν μπορούν να προσφέρουν το χώρο, τα φυσικά ερεθίσματα, τα κοινωνικά δίκτυα και γενικώς τις φυσικές συνθήκες που χρειάζονται τα ζώα, με αποτέλεσμα να υποφέρουν, να εξαντλούνται από τις συνθήκες αιχμαλωσίας και να πεθαίνουν πρόωρα. Για ένα δελφίνι, η πισίνα είναι ένα κλουβί. Δεν μπορεί να συμπεριφέρεται φυσιολογικά όταν βρίσκεται σε αιχμαλωσία.

Σύμφωνα με την Humane Society των ΗΠΑ, http://www.hsus.org/marine_mammals/ what_are_the_issues/marine_mammals_in_captivity/ οι φάλαινες και τα δελφίνια στη θάλασσα δαπανούν μόνον το 10% έως 20% του χρόνου τους στην επιφάνεια, αλλά σε μια ρηχή δεξαμενή, περνούν τον περισσότερο χρόνο τους στην επιφάνεια, πράγμα το οποίο μπορεί να τους προκαλέσει δερματικά προβλήματα. Τα περισσότερα αιχμάλωτα δελφίνια περιορίζονται σε μικρές δεξαμενές που περιέχουν τεχνητό θαλασσινό νερό επεξεργασμένο με χημικά. Τα δελφίνια σε μια δεξαμενή δε μπορούν να χρησιμοποιήσουν το ιδιαίτερα αναπτυγμένη σόναρ τους και αυτό είναι μία από τις πιο καταστροφικές πτυχές της αιχμαλωσίας τους.

Η σύλληψη είναι μια επικίνδυνη και τραυματική εμπειρία για τα δελφίνια και μπορεί να οδηγήσει στον τραυματισμό ή και το θάνατό τους. Η βάναυση διαδικασία επιλογής, προκαλεί σε πολλά από αυτά τα ιδιαίτερα ευφυή θαλάσσια θηλαστικά θάνατο από σοκ ή πνιγμό. Ο αριθμός των δελφινιών που πεθαίνουν κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων αλίευσης ή λίγο μετά, δεν αποκαλύπτεται ποτέ από τα δελφινάρια. Αλλά και τα δελφίνια που ζουν στην αιχμαλωσία, υποφέρουν και πεθαίνουν από ασθένειες που σχετίζονται με το άγχος και τη δηλητηρίαση από το χλώριο. Επίσης, δεν μπορούν να καταδυθούν ή να κολυμπήσουν σε μια ευθεία γραμμή για όσο διάστημα επιθυμούν, ούτε θα είναι ποτέ σε θέση να χρησιμοποιήσουν την ταχύτητά τους, την ευφυΐα, το σόναρ, και την αίσθηση της συνεργασίας για την αναζήτηση της τροφής τους.

Ο Ric O'Barry πρώην εκπαιδευτής δελφινιών (αυτός εκπαίδευσε τα δελφίνια που έπαιξαν τον Flipper ), και ένας από τους συντελεστές της ταινίας «The Cove» που κέρδισε το βραβείο Όσκαρ και ανέδειξε το θέμα της βάρβαρης σφαγής δελφινιών στην Ιαπωνία, λέει ότι το αιματηρό αυτό θέαμα που η Ιαπωνία προσπαθεί να κρατήσει μακριά από τα βλέμματα του κόσμου, τροφοδοτείται από την επικερδή βιομηχανία αιχμαλωσίας και εκμετάλλευσης των δελφινιών στα δελφινάρια. Όσα δεν επιλέγονται για τα δελφινάρια, σφάζονται για το κρέας τους. Η πρωταρχική οικονομική κινητήρια δύναμη όμως για τη σφαγή των δελφινιών, είναι τα πολλά εκατομμύρια που προσφέρουν τα θαλάσσια πάρκα, γεγονός που παρέχει στους αλιείς τους πόρους για να πραγματοποιήσουν και τη σφαγή για το κρέας τους. «Αυτή είναι η οικονομική υποστήριξη της σφαγής. Αυτή είναι η αμοιβή τους». Οι ιδιοκτήτες των ενυδρείων, πληρώνουν μέχρι και $ 150.000 ανά ζώο.

Ο μύθος της ευαισθητοποίησης και της δελφινοθεραπείας

Καθώς το κοινό ευαισθητοποιείται όλο και περισσότερο για ζητήματα καλής διαβίωσης των ζώων, οι ζωολογικοί κήποι και τα ενυδρεία προσπαθούν απεγνωσμένα να δικαιολογήσουν την εκμετάλλευση των ζώων σε δημόσιες εμφανίσεις και προσπαθούν να παραπλανήσουν τον κόσμο, υποστηρίζοντας ότι στοχεύουν στην εκπαίδευση του κοινού, την ευαισθητοποίηση ή ότι η επαφή με τα δελφίνια ή αλλιώς δελφινοθεραπεία (Dolphin-Assisted Therapy - DAT) έχει θετικά αποτελέσματα σε άτομα με νοητικές ή σωματικές δυσκολίες, τα οποία όμως αποδεικνύονται εντελώς ανυπόστατα.

Η πλειοψηφία των ζώων σε αιχμαλωσία που χρησιμοποιούνται σε τέτοιου είδους παραστάσεις, προσφέρουν περισσότερο διασκέδαση στους θεατές και ελάχιστες πληροφορίες σχετικά με την καταγωγή, τη βιολογία, την οικολογία και τη διατήρηση των ζώων, εμφανίζοντάς τα σε αφύσικες συνθήκες να κάνουν κόλπα για το κοινό. Αντί να παρέχουν εκπαίδευση, τα προγράμματα αυτά διδάσκουν το κοινό ότι είναι αποδεκτό να κρατάμε άγρια ζώα σε αιχμαλωσία για τη δική μας διασκέδαση.

Η Dr. Lori Marino, νευροεπιστήμονας που έχει ασχοληθεί με τα δελφίνια, σε πρόσφατη μελέτη της http://www.nbb.emory.edu/faculty/personal/documents/MarinoetalAZA Study.pdf αναφέρει ότι «δεν υπάρχει κανένα αδιάσειστο στοιχείο μέχρι σήμερα που να αποδεικνύει ότι οι ζωολογικοί κήποι και τα ενυδρεία προωθούν αλλαγή στάσης ή ότι εκπαιδεύουν τους επισκέπτες, παρά τους ισχυρισμούς για το αντίθετο».

Οι επιστήμονες δηλώνουν επίσης ότι δεν υπάρχει καμία αποδεδειγμένη επιστημονική εγκυρότητα στην δελφινοθεραπεία. Δεν υπάρχουν επιστημονικά στοιχεία που να τεκμηριώνουν τους ισχυρισμούς αυτούς. Αντιθέτως, δείχνουν ότι η δελφινοθεραπεία σχετίζεται με ενδεχόμενους κινδύνους για τον άνθρωπο και τα δελφίνια. Η ανθρώπινη βλάβη μπορεί να περιλαμβάνει σωματική βλάβη από επιθετική συμπεριφορά έως αυξημένη πιθανότητα βακτηριακής, ιογενούς, μυκητιασικής λοίμωξης: http://www. delphinschutz.org/dokus/Marino_Lilenfeld_Discussion_paper_on_DAT.pdf.

Πολλοί άνθρωποι έχουν υποστεί δαγκώματα, μώλωπες, εκδορές, γδαρσίματα και σπασμένα οστά ως αποτέλεσμα της κολύμβησης με δελφίνια. Δεν είναι λίγες οι φορές που ζώα σε θαλάσσια πάρκα παρουσίασαν ταραγμένες και επιθετικές συμπεριφορές υπό τις αγχώδεις συνθήκες αιχμαλωσίας και της αναγκαστικής αλληλεπίδρασης με τους ανθρώπους.

Ακόμα όμως κι αν υπήρχαν επιστημονικές αποδείξεις που να τεκμηρίωναν τη δελφινοθεραπεία, θα μπορούσε αυτό να δικαιολογήσει το πραγματικά υψηλό τίμημα που πληρώνουν τα δελφίνια προκειμένα να ικανοποιήσουμε την επιθυμία μας να είμαστε κοντά σε αυτά; Θα ήταν ηθικά αποδεκτό να φυλακίζουμε τα δελφίνια καταστρέφοντας έτσι τη ζωή τους, σε μια προσπάθεια να βελτιώσουμε τη δική μας;

Το πιο εκπληκτικό και πιο δριμύ κατηγορητήριο της δελφινοθεραπείας προέρχεται από το ίδιο το πρόσωπο που την ανέπτυξε. Η Dr Betsy Smith, η οποία κάποτε πίστευε ότι τα δελφίνια μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη θεραπεία παιδιών με ειδικές ανάγκες, αναθεώρησε τις απόψεις της δηλώνοντας: «Πρόκειται για μάλλον παραπλανητικές πρακτικές από ιδιοκτήτες δελφινάριων και προγραμμάτων κολύμβησης με δελφίνια. Στο επίκεντρο όλων αυτών των προγραμμάτων θεραπείας είναι η εκμετάλλευση ευάλωτων ατόμων και ευάλωτων δελφινιών.»

Το 2003 η Dr Betsy Smith έγραψε ότι, «Αυτό που έγινε σαφές ήταν το αν αυτό που κάναμε δικαιολογεί την αιχμαλωσία των δελφινιών» ενώ σε μία άλλη δημοσίευση αναφέρεται: «To πρωταρχικό κίνητρο όλων των προγραμμάτων αιχμαλωσίας δελφινιών είναι οικονομικό».

Εκπαίδευση

Η εκπαίδευση των δελφινιών συχνά διαστρεβλώνεται εσκεμμένα από τη βιομηχανία θαλάσσιων πάρκων καθώς ισχυρίζονται ότι τα δελφίνια εκτελούν την παράσταση επειδή τους αρέσει. Αφήνοντας νηστικά τα δελφίνια μερικοί εκπαιδευτές τα εξαναγκάζουν σε αφύσικη συμπεριφορά, εκτελώντας «κόλπα» για το κοινό. Ο Ric O’ Barry μας αποκαλύπτει τα μυστικά της εκπαίδευσης: «Όταν βλέπουμε ένα δελφίνι έτοιμο να ευχαριστήσει και να κάνει ότι του ζητήσει ο εκπαιδευτής, δεν είναι επειδή το θέλει. Είναι επειδή πεινάει. Ναι, τα δελφίνια εκτελούν κόλπα επειδή έτσι τρέφονται. Ένα από τα πρώτα πράγματα που μαθαίνει ένας εκπαιδευτής για τα δελφίνια είναι ότι δεν εκτελούν αμέσως τα κόλπα αν δεν είναι πεινασμένα. Αυτός είναι ο λόγος που τρέφονται κατά τη διάρκεια του σόου. Οι εκπαιδευτές σφυρίζουν και τους πετούν ένα ψάρι κάθε φορά που κάνουν κάτι σωστά. Και ξέρουν τι πρέπει να κάνουν, διότι έχουν εκπαιδευτεί ότι έτσι θα φάνε. Στην πραγματικότητα, συχνά ξεκινούν την παράσταση μόνα τους όταν πεινάνε. Οι εκπαιδευτές αποκαλούν τη μέθοδο αυτή «θετική εκπαίδευση» ή «ανταμοιβή». Από την πλευρά των δελφινιών όμως, αυτό είναι στέρηση τροφής».

Οι επισκέπτες δεν συνειδητοποιούν ότι το πολυδιαφημιζόμενο χαμόγελο των δελφινιών «δεν αντικατοπτρίζει τη συναισθηματική τους κατάσταση». Είναι απλά το σχήμα του στόματός τους.

Όταν η Κάθυ, ένα από τα δελφίνια που έπαιζε τον Flipper πέθανε στα χέρια του O’ Barry (εκείνος πιστεύει ότι αυτοκτόνησε), τότε συνειδητοποίησε ότι η αιχμαλωσία και η εκπαίδευση των δελφινιών για να κάνουν ανόητα κόλπα είναι λάθος και έκανε σκοπό της ζωής του να σταματήσει τη σφαγή και την αιχμαλωσία τους.

«Πολλοί λίγοι άνθρωποι βλέπουν την αιχμαλωσία ως πρόβλημα» λέει ο O’Barry. «Τα δελφίνια δείχνουν να γελούν, η μουσική παίζει, ο ήλιος λάμπει, όλοι φαίνεται να περνούν καλά. Αλλά στην πραγματικότητα δεν είναι έτσι».

Αυτά τα αξιολύπητα δελφίνια σε αιχμαλωσία, φορώντας αστεία καπέλα και πηδώντας μέσα από στεφάνια, δεν έχουν καμιά σχέση με τα δελφίνια σε ελεύθερη κατάσταση. Και το πιο θλιβερό είναι ότι επιτρέπουμε στη βιομηχανία της ψυχαγωγίας, όχι μόνο να μετατρέπει ένα πανέμορφο πλάσμα σε παρωδία, αλλά τους επιτρέπουμε να κερδίζουν από αυτό.

Τι συμβαίνει με τα δελφίνια, όταν το σόου τελειώνει και όλοι φεύγουν; Τα περισσότερα δελφίνια δεν κάνουν τίποτα. Απλά μαραζώνουν στα δεξαμενή και να περιμένουν για το επόμενο σόου, την επόμενη φορά που θα φάνε.

Πηγές:

Ελευθεροτυπία, 11.6.2010

Θεματική Ομάδα Οικολόγων Πράσινων

Για περισσότερες πληροφορίες:

http://www.captiveanimals.org

http://www.endcaptivity.org

http://www.savejapandolphins.org/educate.php

http://www.wdcs.org/index2.php

http://www.wspa-usa.org/pages/317_dolphin_swim_programs.cfm

http://www.wspa.org.uk/Images/159_the_case_against_marine_mammals_in_captivity_english_2009_tcm9-8409.pdf#false