Ποιος νοιάζεται στον αγγελικό μας κόσμο:
Για τα 3.000.000 και περισσότερα ακόμα ζώα που θα βασανιστούν τις επόμενες 7 ημέρες στα εργαστήρια των ανθρώπων?
Για τα 150.000.000 ανυπεράσπιστα πλάσματα που θα υποστούν στυγνούς βασανισμούς τους επόμενους 12 μήνες, στα επιστημονικά ινστιτούτα?
Αν οι Ρώσοι ετοιμάζονται να στείλουν μπαμπουίνους και μακάκους στον κόκκινο πλανήτη, ως πιονέρους του διαστήματος ?
Αν η πολεμική βιομηχανία χρησιμοποιεί τα ζώα ως ζωντανούς κινούμενους στόχους και στις ΗΠΑ προκαλούν εκρήξεις σε ζωντανά γουρούνια για να δοκιμαστούν τα οπλικά τους συστήματα κι η αντοχή της προστατευτικής θωράκισης των στρατιωτών τους?
Αν στο Λονδίνο άλογα και γαϊδούρια κακοποιούνται για να εξυπηρετήσουν τις βιολογικές, κτηνιατρικές, ιατρικές και οδοντιατρικές έρευνες?
Αν επειδή οι άνθρωποι θέλουν να συνεχίζουν να καπνίζουν, να οδηγούν, να χρησιμοποιούν καλλυντικά , να πίνουν αλκοολούχα ποτά, να ρίχνουν βόμβες, να παίρνουν φάρμακα, να παίρνουν ναρκωτικά, να πολεμούν, να σκοτώνουν αλλά να μη σκοτώνονται πρέπει τα ζώα να ακρωτηριάζονται, να πολτοποιούνται, να χτυπιούνται μέχρι θανάτου, να τσουρουφλίζονται, να εξαρθρώνονται, να τυφλώνονται, να τσακίζεται η σπονδυλική τους στήλη, να διαμελίζονται….
Ποιος νοιάζεται για τα σκυλιά στη Ρωσία, για τις μαϊμούδες στην Κίνα, για τις γάτες στην Ιαπωνία ?
Ποιος νοιάζεται αν οι σκύλοι και οι γάτες αρπάζονται από τους δρόμους κι άλλα ζώα αρπάζονται από την άγρια φύση και ρίχνονται στα κολαστήρια των ερευνητών?
Ποιος νοιάζεται? Νοιαζόμαστε εσείς κι εμείς που στις 24 Απριλίου , ημέρα που η ΙΑΑPEA (διεθνής οργάνωση κατά των πειραμάτων στα ζώα) καθιέρωσε ως Παγκόσμια Ημέρα για τα ζώα των εργαστηρίων, θα απαιτήσουμε την πλήρη και χωρίς όρους κατάργηση κάθε είδους πειραματισμού πάνω στα ζώα.
Θα πρέπει η ως τώρα απάνθρωπη ανθρωπότητα να δείξει ανθρωπιά, να πάψει να θεωρεί τα ζώα ως εργαστηριακά εργαλεία, να βάλει ένα τέλος στο μαρτύριό τους και να ζήσει ειρηνικά με τις κοινωνίες των ζώων.
Για την ΠΟΦΥΖΩ
Ρόζα Μηνακούλη
Να Βάλουμε Τέλος στα Πειράματα
Τι σημαίνει «πειράματα σε ζώα»
Φανταστείτε ότι ζείτε κλειδωμένοι μέσα σε ένα σκοτεινό κλουβί χωρίς να έχετε κανέναν έλεγχο πάνω στη ζωή σας. Δεν μπορείτε να επιλέξετε πότε και τι θα τρώτε, πως θα περάσετε το χρόνο σας, αν θα αποκτήσετε σύντροφο και παιδιά. Δεν μπορείτε να αποφασίσετε ούτε για το αν τα φώτα θα παραμείνουν ανοιχτά ή σβηστά.
Αναλογιστείτε πως θα ήταν να περνούσατε ολόκληρη τη σύντομη τη ζωή σας έτσι, ακόμα κι αν δεν είχατε διαπράξει κανένα απολύτως έγκλημα.
Αυτή είναι η ζωή σε ένα πειραματικό εργαστήριο για ζώα. Στέρηση, απομόνωση, δυστυχία, τρόμος, ατέλειωτος πόνος...
Τώρα σκεφτείτε όλες τις ιδιαίτερες ανάγκες που έχει το κάθε είδος ζώου που βρίσκεται σε αιχμαλωσία για τους σκοπούς των πειραματιστών. Οι χιμπατζήδες, στο φυσικό τους περιβάλλον, ποτέ δεν αποχωρίζονται τις οικογένειες τους και τις ομάδες τους. Περνούν ώρες μαζί κάθε μέρα, περιποιώντας ο ένας τον άλλο και φτιάχνοντας μαλακές φωλιές για να κοιμούνται το βράδυ. Αγαπάνε και προστατεύουν τα παιδιά τους, και το χιμπατζάκι ζει κοντά στη μητέρα του για πολλά χρόνια. Όμως, σε ένα εργαστήριο, οι χιμπατζήδες είναι ολομόναχοι στο κλουβί. Δεν κάνουν οικογένειες, δεν έχουν συντρόφους, δεν καλλωπίζονται, δε φτιάχνουν τις φωλιές τους. Γύρω τους υπάρχουν μόνο κρύες, ατσάλινες ράβδοι και ατέλειωτη μοναξιά που κάνουν τους περισσότερους από αυτούς να βυθίζονται σε κατάθλιψη και τελικά να χάνουν το μυαλό τους.
Οι αρουραίοι και τα ποντίκια δεν έχουν που να σκάψουν το λαγούμι τους και να κρυφτούν. Οι σκύλοι και οι γάτες δεν μπορούν να τρέξουν, ούτε να έχουν λίγη στοργή που τόσο λατρεύουν. Τα κουνέλια δεν έχουν χώρο να πηδούν. Οι χοίροι δεν μπορούν χτίσουν τις φωλιές τους, ούτε να σκάβουν με το ρύγχος τους το χώμα που είναι η πιο αγαπημένη τους συνήθεια.
Με λίγα λόγια τα πειραματόζωα δεν εκδηλώνουν καμία φυσική συμπεριφορά γιατί όλη τους η ζωή είναι αφύσικη.
Και σα να μην έφτανε όλο αυτό, υφίστανται κι από πάνω το κολαστήριο του πειραματισμού. Τα ζώα προσβάλλονται από ασθένειες που ποτέ δεν θα εκδήλονταν στην κανονική ζωή τους. Μικροσκοπικά ποντίκια αναπτύσσουν όγκους τόσο μεγάλους όσο όλο τους το σώμα, γατάκια τυφλώνονται σκοπίμως, αρουραίοι εξαναγκάζονται να εκδηλώσουν επιληπτικές κρίσεις. Οι πειραματιστές διοχετεύουν με σωλήνες στο στομάχι των ζώων χημικές ουσίες, τους κάνουν επανειλημμένα χειρουργικές επεμβάσεις, τα μολύνουν με ιούς (ΑIDS κλπ), εμφυτεύουν ηλεκτρόδια στους εγκεφάλους τους, τα καίνε με ακτινοβολίες, συνθλίβουν τη σπονδυλική τους στήλη, τρίβουν στο δέρμα τους χημικά ή τα ψεκάζουν στα μάτια τους, τα εξαναγκάζουν να εισπνέουν αεροζόλ, καπνό, και πολλά άλλα. Εκατομμύρια σκυλιών, γατιών, πιθήκων, κουνελιών και ινδικών χοιριδίων τσουρουφλίζονται, δηλητηριάζονται, ακρωτηριάζονται, χειρουργούνται χωρίς αναισθητικό, παραλύουν, αιμορραγούν.
Αμέτρητα σκυλιά σκοτώνονται σε παγκόσμια κλίμακα στα εργαστήρια ανατομίας και έρευνας των κτηνιατρικών σχολών, προκειμένου να μάθουν οι φοιτητές ανατομία πάνω στα κατακρεουργημένα πτώματά τους. Ο θάνατός τους φριχτός, τα χτυπούν μέχρι να θα πεθάνουν, τα σκοτώνουν με αέρια και ηλεκτροπληξία, τους σπάνε τα κόκαλα, τα εξαρθρώνουν, τα ξεκοιλιάζουν, τους εξορύσσουν τα μάτια.
Σκεφτείτε λοιπόν πως θα ήταν να έπρεπε να το αντέξετε όλο αυτό και στη συνέχεια να πετιόσασταν πίσω στο κλουβί σας, χωρίς κανένα παυσίπονο.
Βιντεοσκοπημένα στιγμιότυπα από πειραματικά εργαστήρια δείχνουν ζώα καταδυναστευμένα από τρόμο να τρέμουν και να ουρλιάζουν (εάν έχουν ακόμη τις φωνητικές τους χορδές) κάθε φορά που κάποιος πλησιάζει το κλουβί τους. Συχνά δε βλέπουν τα άλλα ζώα να θανατώνονται ακριβώς μπροστά στα μάτια τους.
Πόσα ζώα χρησιμοποιούνται ως πειραματόζωα
Περίπου 150.000.000 με 180.000.000 ζώα το χρόνο βασανίζονται παγκοσμίως. Μόνο στην Αμερική ο αριθμός είναι περίπου 115 εκατομμύρια. Λόγω του ότι υπάρχουν τόσα πολλά ζώα σε εργαστήρια και ότι τα στοιχεία δεν τηρούνται για όλα αυτά, οι εκτιμήσεις για τον αριθμό των ζώων που βασανίζονται και θανατώνονται κάθε χρόνο στα εργαστήρια ποικίλλουν ευρέως και αντιμετωπίζουν σημαντικούς περιορισμούς:
1) Ο πρώτος και πιο σημαντικός περιορισμός των αριθμών αυτών είναι ότι δεν υπολογίζουν την πλειοψηφία των ζώων που χρησιμοποιούνται σε πειράματα. H πράξη περί Ευζωίας των Ζώων (Animal Welfare Act) ορίζει ότι τα εργαστήρια οφείλουν να αναφέρουν τον αριθμό των ζώων που χρησιμοποιούνται σε πειράματα, αλλά δεν καλύπτει τα ποντίκια, τους αρουραίους και τα πουλιά, λόγω του ότι κάποιοι αποφάσισαν ότι είναι αμελητέα ποσότητα, παρόλο που αυτά αντιστοιχούν περίπου στο 80 έως 95 τοις εκατό του συνόλου των πειραμάτων.
2) Οι αριθμοί μπορεί να είναι ακριβείς στο βαθμό που όλα τα εργαστήρια στέλνουν τις αναφορές τους στην ώρα τους, πράγμα που σπάνια συμβαίνει.
3) Πολλά εργαστήρια δε στέλνουν ακριβή δεδομένα και δεν τα ελέγχει κανένας γι’αυτό.
4) Οι αναφορές καταγράφουν μόνο τα ζώα που υποβάλλονται σε πειράματα, ενώ δεν αναφέρουν τίποτα για τα δεκάδες χιλιάδες άλλα που αιχμαλωτίζονται για σκοπούς αναπαραγωγής. Για παράδειγμα, ενώ δηλώνουν 57.000 πρωτεύοντα, δεν αναφέρουν πόσες χιλιάδες μεγαλώνουν σε αιχμαλωσία για να χρησιμοποιηθούν αργότερα ως πειραματόζωα.
Εν ολίγοις, το μόνο που γνωρίζουμε με βεβαιότητα είναι ότι ο αριθμός των νεκρών ζώων είναι αφόρητα υψηλός.
Που χρησιμοποιούνται τα πειραματόζωα
Πειραματόζωα χρησιμοποιούνται από εταιρείες καλλυντικών, προϊόντων οικιακής χρήσης, φαρμακοβιομηχανίες, βιομηχανίες όπλων, ιατρική έρευνα και εκπαίδευση, διαστημική έρευνα (NASA), αυτοκινητοβιομηχανίες, καπνοβιομηχανίες, κλπ.
H δε ανάπτυξη της γενετικής πρόσθεσε μια σειρά φρικαλέων πειραμάτων στα ζώα, από την κλωνοποίηση προβάτων έως τη δημιουργία μεταλλαγμένων και υβριδικών πλασμάτων χωρίς καμία αξία και ποιότητα ζωής.
Είναι τα πειράματα σε ζώα απαραίτητα;
Έρευνες αποδεικνύουν περίτρανα ότι, τουλάχιστον στην ιατρική και τη φαρμακολογία, μόνο ένα 5-25% μπορεί να εξασφαλίσει ότι ουσίες που δοκιμάζονται επιτυχώς στα ζώα, έχουν το ίδιο αποτέλεσμα και στους ανθρώπους. Τα ζώα διαφέρουν από άνθρωπο σε σημαντικό βαθμό, καθιστώντας τις φαρμακευτικές δοκιμές σε ζώα αναξιόπιστες και επικίνδυνες. Όχι μόνο για λόγους ηθικής, αλλά και «επιστημονικότητας», τα περισσότερα πειράματα σε ζώα είναι άκυρα. Εκατομμύρια ζώα θα σωζόντουσαν, αν όλοι αυτοί οι «λαμπροί» επιστήμονες έπαιρναν σα δεδομένη την αρχή ότι διαφορετικοί οργανισμοί μόνο διαφορετική συμπεριφορά και αντίδραση μπορούν να έχουν ως προς την ίδια ουσία. Το κάθε είδος έχει τη δική του φυσιολογία. Επιπλέον, λόγω της αναξιοπιστίας τους τα περισσότερα πειράματα αποδεικνύονται επικίνδυνα και σε κάποιες περιπτώσεις ακόμα και θανατηφόρα. Υπάρχει ένας μακρύς κατάλογος από λάθη και αποτυχίες που έχουν καλυφθεί και εξακολουθούν να καλύπτονται συστηματικά από τους πειραματιστές. Περίπου τα μισά από τα φάρμακα που έχουν εγκριθεί στις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο μετά τις δοκιμές σε ζώα στη συνέχεια έπρεπε να αποσυρθούν, λόγω των επιβλαβών παρενεργειών.
Ο καθηγητής Τσαρλς Ρ. Μέιγκελ λέει χαρακτηριστικά: «Ρωτήστε τους επιστήμονες γιατί πειραματίζονται στα ζώα, και η απάντηση είναι: “επειδή τα ζώα είναι σαν εμάς”. Ρωτήστε τους γιατί είναι ηθικά σωστό να πειραματίζονται στα ζώα, και η απάντηση είναι: “επειδή τα ζώα δεν είναι σαν εμάς”. Η “λογική” των πειραμάτων σε ζώα στηρίζεται πάνω σε αυτή την αντίφαση».
Στην πραγματικότητα λίγες μόνο σημαντικές ανακαλύψεις έγιναν ως αποτέλεσμα των πειραμάτων σε ζώα, ενώ οι υποστηρικτές τους έχουν υπερεκτιμήσει τα επιτεύγματα αυτά. Εν κατακλείδι, από τα πειράματα στα ζώα λαμβάνουμε μόνο ενδείξεις και όχι αποδείξεις.
Ο κ. Γεώργιος Χαριτάκης, καρδιολόγος και ερευνητής του Πανεπιστημίου Αιγαίου είπε: «Ο προγραμματισμός καινούριων φαρμακευτικών προϊόντων, όπως γίνεται σήμερα, μπορεί να περιγραφεί, χωρίς καμιά υπερβολή, ως μια σειρά από προσπάθειες στα τυφλά, βαδίζοντας στο σκοτάδι. Ένας τεράστιος αριθμός σύνθετων ενώσεων δοκιμάζεται πάνω στα ζώα, με την ελπίδα να ανακαλυφθεί κάποια σχέση μεταξύ της δομής των μορίων και της βιολογικής τους δραστηριότητας. Συχνά, πολλές χιλιάδες σύνθετων ενώσεων πρέπει να δοκιμαστούν πριν να βρεθεί ένα προϊόν που θεωρείται χρήσιμο. Οποιαδήποτε μέθοδος ικανή να μειώσει αυτό τον αριθμό θα είναι προτιμητέα και από την επιστημονική πλευρά κι από την εμπορική.
Με αυτό τον σκοπό καταφέραμε να ορθολογίσουμε, μέσω θεωρητικών υπολογισμών, τη δραστηριότητα μερικών φαρμακολογικών σύνθετων ενώσεων. Αυτό βοήθησε στην εξέλιξη καινούριων προϊόντων που δε χρειάστηκαν πειράματα πάνω στα ζώα και που έφτασαν σε ικανοποιητικά αποτελέσματα».
Εναλλακτικές λύσεις
Σήμερα με την τεχνολογική πρόοδο υπάρχουν τόσες εναλλακτικές μέθοδοι πιο εξελιγμένες, πιο αξιόπιστες, πιο οικονομικές, πιο γρήγορες και, για μας το κυριότερο, πιο ανθρώπινες, που μπορούν να αντικαταστήσουν τα πειράματα. Κάποιες από αυτές είναι:
- Η καλλιέργεια ιστών που μπορεί να προέρχονται από ανθρώπους ή ζώα και έχουν ληφθεί από βιοψίες, νεκροψίες και χειρουργικές επεμβάσεις, από φυτά, αυγά, πλακούντες και ασπόνδυλα. Σε πολλούς κλάδους της ιατρικής, οι μελέτες πάνω σε μη ζώντες ζωικούς ιστούς και κύτταρα (in vitro systems) είναι η πλέον συνηθισμένη μέθοδος, κυρίως για μελέτες μοριακού τύπου.
- Η καλλιέργεια οργάνων και μοναδικών κυττάρων που προέρχονται είτε από υγιείς, είτε από άρρωστους ιστούς και, όταν προέρχονται από τον άνθρωπο, τα αποτελέσματα είναι ακριβή και σαφή.
- Η χρήση υπολογιστών που προσομοιώνουν ανθρώπινα όργανα και λειτουργικές ή μεταβολικές διαδικασίες ανάλογες με εκείνες του ανθρώπινου σώματος, επιτρέποντας έτσι στους ερευνητές να δοκιμάζουν ηλεκτρονικά νέες θεραπείες πριν τις εφαρμόσουν στον άνθρωπο, να ελέγχουν την επίδραση ουσιών, να προβλέπουν με ποιο τρόπο απορροφούνται τα φάρμακα, πως μεταβολίζονται, κλπ.
- Η χρήση υπολογιστών και εξομοιωτών, καθώς και οπτικοακουστικών συστημάτων, που αντικαθιστούν συχνά τη χρήση ζώων στην εκπαίδευση των φοιτητών.
- Φυσικο–χημικές τεχνικές που συνδυάζουν πληροφορίες για τη δομή διαφόρων ουσιών και τις σχέσεις των χημικών τους αντιδράσεων, επιτρέποντας στους ερευνητές να προβλέπουν τα βιολογικά αποτελέσματα χημικών συστατικών. Για παράδειγμα, αναλύοντας με Η/Υ το ένζυμο του AIDS βρέθηκαν οι χημικές ουσίες που σταματούν τη δράση του.
- Μαθηματικά μοντέλα μέσω των οποίων είναι τώρα δυνατή π.χ. η προσομοίωση του καρδιο-κυκλοφορικού συστήματος, του πνεύμονα, των νεφρών, των νευροφυσιολογικών φαινομένων, και τα οποία επιτρέπουν να γίνονται πειράματα χωρίς τη χρήση ζώων ή ανθρώπων. Για παράδειγμα, οι ερευνητές μπορούν να προβλέψουν τα αποτελέσματα μιας χειρουργικής επέμβασης πάνω σε ασθενείς που πάσχουν από καρδιακές ανεπάρκειες, να μελετήσουν επανορθωτικές αλλαγές πάνω σε κληρονομικές καρδιοπάθειες, κλπ.
- Μαγνητοεγκεφαλογραφία και είδη τομογραφίας μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για την παρακολούθηση διαφόρων νόσων.
- Μελέτες σε ανθρώπους.
- Κλινική παρατήρηση συνδυασμένη με στατιστική ανάλυση.
Εν κατακλείδι, όλο και περισσότεροι νέοι επιστήμονες αναγνωρίζουν πλέον πως η έρευνα που προορίζεται για ανθρώπινη χρήση πρέπει να γίνεται αποκλειστικά με μεθόδους που «αναπαράγουν» τις συνθήκες του ανθρώπινου οργανισμού ή στον ίδιο τον ανθρώπινο οργανισμό. Μόνο που αυτές οι εναλλακτικές εφαρμόζονται με απίστευτα βραδύ ρυθμό γιατί η συνήθεια τόσων χρόνων και κυρίως η βαθιά ριζωμένη νοοτροπία που θέλει τα ζώα αυτά αντικείμενα στην υπηρεσία του ανθρώπου, πολύ δύσκολα μπορούν να αλλάξουν.
Τότε γιατί συνεχίζεται αυτό το έγκλημα;
Γιατί υπάρχει μια βιομηχανία πολλών εκατομμυρίων ευρώ ή δολαρίων που χρηματοδοτείται από το δημόσιο ντορβά σε τεράστια κλίμακα και που αφορά ένα πολύπλοκο δίκτυο από επιχειρήσεις, κυβερνήσεις, πανεπιστημιακά εργαστήρια, κατασκευαστές κλουβιών, εταιρίες τροφίμων, εκτροφείς ζώων, εμπόρους και μεταφορείς. Η βιομηχανία αυτή και οι άνθρωποί της παράγουν κέρδος από τη νόμιμη εκμετάλλευση και κακοποίηση των ζώων.
Η θέση του ΠΟΦΥΖΩ για τα πειράματα
Η δοκιμή φαρμάκων σε άνθρωπο είναι επιτρεπτή στο βαθμό που έχουμε τη συγκατάθεση του ίδιου του ανθρώπου. Η δοκιμή φαρμάκων και χημικών ουσιών σε ζώα γίνεται χωρίς, φυσικά, καμία τέτοια συγκατάθεση ή συναίνεση. Αυτό αυτόματα αποτελεί μια τεράστια αδικία που γίνεται εις βάρος των άλλων συναισθανόμενων πλασμάτων του πλανήτη. Τι δικαίωμα έχουμε εμείς οι άνθρωποι να αρπάζουμε ένα ζώο, να το αιχμαλωτίζουμε και το υποβάλλουμε σε μαρτύρια και βασανισμό, για τους δικούς μας σκοπούς, επιλογές και συνήθειες; Μόνο να σκεφτούμε ότι βασανίζουμε άλλα πλάσματα επειδή εμείς σακατεύουμε την υγεία μας με τις επιλογές μας, επειδή θέλουμε να καπνίσουμε, να πυροβολούμε, να φοράμε κρέμες και άλλα καλλυντικά, και ό,τι άλλο. Είναι ένα παράλογο. Tα ζώα είναι συναισθανόμενα όντα και η ζωή τους έχει αξία από μόνη της. Δεν αποτελούν μέσα για τους σκοπούς του ανθρώπου. Τα πειράματα σε ζώα είναι απάνθρωπα και άτοπα αφού ξεκινάνε από το λανθασμένο συλλογισμό ότι τα ζώα μπορούμε να τα κάνουμε ό,τι θέλουμε. Εμείς ρωτάμε τους πειραματιστές: Αν δεν υπήρχαν τα ζώα τι θα έκαναν; Πάνω σε τι θα πειραματίζονταν; Και αν τότε θα έπρεπε να βρουν άλλες λύσεις, γιατί δεν το κάνουν και τώρα;
O Μαρκ Τουέιν είπε: «Δεν με ενδιαφέρει να ξέρω αν η ζωοτομή παράγει αποτελέσματα και είναι ωφέλιμη για το ανθρώπινο είδος...Ο πόνος στον οποίο υποβάλλουμε τα ζώα είναι ο λόγος της σφοδρής αντιπαράθεσής μου ως προς αυτή και είναι από μόνος του αρκετός που δεν μου επιτρέπει να εξετάσω παραπέρα το ζήτημα». Ο Αϊνστάιν είπε σχετικά με πειράματα στα ζώα: «κανένας σκοπός δεν είναι τόσο υψηλός που να δικαιολογεί τόσο χαμερπείς μεθόδους», ενώ ο Γκάντι τα χαρακτήρισε «το πιο σκοτεινό απ’όλα τα εγκλήματα».
Στις 24 Απριλίου 2010 και ώρα 11.00 που είναι Παγκόσμια Ημέρα για τα Ζώα των Πειραματικών Εργαστηρίων, ο σύλλογός μας θα διαδηλώσει μαζί με άλλους φιλοζωικούς συλλόγους και σωματεία, καθώς και ανεξάρτητους πολίτες, υπέρ του δικαιώματος των ζώων για μια ζωή χωρίς πόνο και ιεροεξεταστικά μαρτύρια.
Ο ΒΑΣΑΝΙΣΜΟΣ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΠΟΚΑΛΕΙΤΑΙ ΟΥΤΕ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΟΥΤΕ ΕΡΕΥΝΑ
Πηγές
http://www.hsus.org/animals_in_research/animal_testing/
http://www.peta2.com/feat/testing123/
http://shac.net/HLS/exposed/2008/Video/index.html
https://community.hsus.org/campaign/FED_2009_apeprotectionact?source=gabhie
http://www.aphis.usda.gov/ac/publications.html
http://leapingbunny.blogspot.com/
http://www.stopanimaltests.com/
Για την ΠΟΦΥΖΩ
Μάριζα Χριστοδούλου
